سرزمین حقیقت
ابن عربی در باب هشتم فتوحات از مکاشفات خود در سرزمین حقیقت چنین می گوید:
"اهل این زمین خداشناس ترین مردمان خدایند. و آنچه را که نزد ما با دلیل عقلی محال است در این سرزمین امکان پذیر و وقوع یافتنی است. ان الله علی کل شی قدیر. لذا دانستیم که عقول نارسایند و گرنه خداوند بر جمع و گردآوری دو ضد و وجود جسم در دو مکان و قائم بودن عرض به ذات خود و انتقالش و قیام معنی به معنی قادر است.و هر حدیث و آیه ای که می بینیم و یا می خوانیم و آن را عقل از ظاهرش بر می گرداند، همانها را بر ظاهر خودش در آن سرزمین(حقیقت) می یابیم. و نیز هر جسدی روحانی که فرشته و جن در آن شکل می یابد و هر صورتی که انسان خودش را در خواب در آن صورت می بیند از اجساد این زمین است. و ارواح بشری را در این سرزمین موضع مخصوصی است وساکنان این سرزمین را رقایقی است که به تمام عالم کشیده شده است."
با توصیفات شیخ این سرزمین که در عالم برزخ و مثال است جایگاه بسیاری از حقایق و علوم باطنی است که خاص اهلش می باشد. نکته مهم دراین گفتار شیخ این است که چیزهایی که ما آنها را محال عقلی می دانیم در واقع محال واقعی نیست بلکه عقل به حسب عادت و به تقلید از حس در این عالم مادی آن را محال می پندارد. در حالی که ممکن و بلکه واقع است. این به جهت ناتوانی عقل جزیی بشر عادی است که مقلد حس و وهم است. اما عقل کامل که مقلد حس و وهم نیست احکامش با احکام عقل جزیی بسیار متفاوت است. همچنین کشف و شهود نیز ممکن است حقایقی را دریافت کند که عقل حتی در مرتبه کمال نیز از ادراک آن عاجز باشد. به خصوص در باب توحید که عقل از ادراک آن عاجز است. در همین باب ابن عربی نمونه ای را معرفی می کند که عقل آن را محال می داند اما در عالم برزخ وقوع می یابد. وی گوید که در سرزمین حقیقت میوه هایی وجود دارد که بزرگی آن به اندازه فاصله زمین تا آسمان است و انسان می تواند آن را با دست خود بردارد در حالی که نه دست انسان بزرگ می شود و نه میوه کوچک می شود.
پس وقتی عقل در ادراک عالم برزخ که نزدیک ترین عالم به این جهان مادی ماست اینقدر ناتوان و خطاکار است، چگونه می تواند در باب توحید و ولایت سخن بگوید. به همین علت است که عقل به خصوص این عقل جزیی در نظر عارف الهی جایگاهی ندارد. چون نمی تواند او را به حقیقت رهنمون گردد. پای استدلالیان چوبین بود پای ....
